Testy psychologiczne są konstruowane przede wszystkim w oparciu o konkretną wiedzę psychometryczną i ich główne przeznaczenie dotyczy pomiaru cech lub stanów psychicznych. Zastosowanie testu stwarza szereg możliwości zrozumienia i przewidzenia określonych zachowań ludzkich w konkretnych sytuacjach. Diagnoza testowa stwarza możliwość określenia, czy jednostka będzie np. dobrym menadżerem czy raczej złym, czy poradzi sobie z poziomem szkoleniowym w konkretnym typie szkoły, czy raczej nie, itp. Zmiennych, które badane są przy użyciu testów psychologicznych nie da się zaobserwować bezpośrednio. O ich poziomie można wnioskować, opierając się na zachowaniu badanej jednostki. Czasami zmienne tego typu określane są mianem konstruktu. Pojęcie to oznacza, że zmienna badana przy użyciu testu została wykreowana w obszarze konkretnej teorii, celem wyjaśnienia ludzkiego zachowania. Jako przykład takiej zmiennej można wskazać cechy psychiczne (np. inteligencja), stany emocjonalne (typu lęk) oraz postawy (np. autorytaryzm).
Rozpatrując testy psychologiczne w kontekście narzędzia diagnostycznego, należy zadbać o to, aby nie ograniczać ich roli jedynie do materiału testowego (tj. arkusza papieru zawierającego kilka pytań czy zadań prezentowanych badanemu przez psychologa). Test to skomplikowane narzędzie, które ma na celu zebranie różnorodnych informacji na temat psychologicznych faktów z życia badanego. W procedurze badawczej niezwykle istotne jest stosowanie zasad scharakteryzowanych w podręczniku testowym. Równie ważny jest także kontakt psychologa z osobą biorącą udział w badaniu. Warto zwrócić uwagę również na to, iż osoba prowadząca test nie jest osobą, która odtwarza jedynie scenariusz badania opisany w podręczniku. Uwzględniając powyższe informacje z cała odpowiedzialnością można stwierdzić, iż test psychologiczny jest swoistego rodzaju interakcją zachodzącą pomiędzy badającym a badanym w konkretnym kontekście czasowym, fizycznym oraz psychologicznym, ale jednocześnie jest również procedurą, w której wszystkie aspekty wewnętrzne (typu zmęczenie badanego) oraz zewnętrzne (typu hałas podczas badania) mają wpływ na zachowanie osoby uczestniczącej w badaniu. Z kolei z punktu widzenia metodologicznego test psychologiczny jest konkretną próbką zachowania, zebraną przy wykorzystaniu standaryzowanych bodźców, które przybierają postać pytania albo konkretnego zadania. Reakcje badanych stanowią opis konkretnych elementów ich zachowania opisującą badaną cechę – na przykład częstotliwość zachowań ekstrawertywnych uaktywniających się w różnych sytuacjach (Zawadzki, 2006).
Sformułowanie „testy psychologiczne” ma zastosowanie do obszernej grupy metod, odmiennych od siebie pod względem przedmiotu pomiaru oraz procedury badania. Z uwagi na procedurę badawczą, testy psychologiczne dzieli się na testy indywidualne (podczas których badana jest pojedyncza osoba) oraz grupowe (w trakcie których badaniu podlega kilka osób). Uwzględniając przedmiot pomiaru, testu można podzielić na: testy zdolności oraz kwestionariusze osobowości, inaczej nazywane inwentarzami. Cechą charakterystyczną testu zdolności jest to, iż występuje w nim jedynie jedna dobra odpowiedź, a z kolei w przypadku kwestionariusza każda wskazana opcja przez osobę podlegającą badaniu traktowana jest jako właściwa, ponieważ każde natężenie określanej cechy ma swoje wady i zalety. Testy zdolności dzieli się na testy inteligencji, testy osiągnięć oraz zdolności. Testy inteligencji wykorzystywane są do określania potencjału poznawczego, który pozwala na rozwiązywanie problemów, odpowiednie przystosowanie do zmieniającego się środowiska oraz umiejętne wykorzystywanie własnych doświadczeń życiowych. Testy zdolności badają potencjał konieczny do opanowania nowych rzeczy, z kolei testy osiągnięć określają efektywność uczenia się (Frończyk, 2009).
Osoby niezwiązane z psychologią, często traktują badania przy użyciu testów jako abstrakcyjne czynności wykonywane przez psychologa, a także maja spore problemy z odróżnieniem profesjonalnego testu psychologicznego od nieprofesjonalnych, masowych testów.
Amerykańskie Towarzystwo Psychologiczne określiło test psychologiczny jako swoistego rodzaju procedurę diagnozowania. Procedura ta może przybierać formę zarówno zbioru konkretnych zadań lub pytań, które – w normalnych warunkach – mają wygenerować konkretne typy zachowań oraz dostarczać wyników o wymaganych własnościach psychometrycznych, czyli takich, które cechuje wysoki poziom rzetelności i wysoki poziom trafności pomiaru. Wyniki podlegają odpowiedniej interpretacji w oparciu o normy charakterystyczne dla grupy, z której wywodzi się jednostka uczestnicząca w badaniu. Istotnym aspektem, o którym zawsze należy pamiętać jest fakt, iż własności psychometryczne testu to w rzeczywistości własności procedury badania z wykorzystaniem testu, czyli pomiaru testowego, a nie – testu po prostu (Hornowska, 2014).
Warto podkreślić, iż test psychologiczny to nie jest jedynie arkusz z pytaniami, lub zadaniami, które musi wykonać jednostka uczestnicząca w badaniu, ale na test psychologiczny składa się również podręcznik testowy i klucz. Podręcznik testowy można określić mianem opracowania mieszczącego w sobie informacje odnośnie testu, w tym jego źródło teoretyczne, dane określające jego rzetelność i trafność, jak również opis procedury badania oraz różnorodne normy. Pierwszym krokiem każdego psychologa przed rozpoczęciem testowania powinno być dokładne zapoznanie się z podręcznikiem. Natomiast klucz mieści w sobie informacje, które uszczegóławiają poprawne lub diagnostyczne odpowiedzi (Hornowska, 2014).
Interesuje się baza danych kwestionariuszy/testów psychologicznych sprawdź